"Gençler Soruyor" Röportaj Dizisinde İkev Üsküdar İlahiyat Öğrenci Yurdu öğrencilerimiz Yılbaşı Kutlamaları ve Şans Oyunlarının Kültür ve İnancımızdaki Yeri konusunu Üsküdar Müftüsü Dr. Enver Osman KAAN hocamıza sordular...
25.12.2017 16:00
Röportaj
Yakup DÖNMEZ , Yusuf DOĞMAÇ /M.Ü İlahiyat Fakültesi I. Sınıf Öğrencileri
Milli Piyango ve benzeri şans oyunlarını, dinimizin bu meselelere yaklaşımı açısından değerlendirir misiniz?
Şimdi Milli Piyangonun kumar olduğu noktasında bir şüphe yok. Her ne kadar bazı ilahiyatçılar bu piyango devlet eliyle yapılan bir organizasyondur, devlet eliyle yapıldığına göre burada kumar olmaz, haram olmaz gibi bir yaklaşım gösteriyorlarsa da piyango şans oyunudur ve şansa dayalı ne kadar oyun varsa kumar olarak değerlendirilmektedir. Burada bir haksız kazanç, emek vermeden bir kazanç elde ediliyor. İslam Dininde bir kazancın helal olabilmesi için o kazancın iki şeye dayanması gerekir. Bunlardan birincisi sermeye diğeri ise emektir. Tabi sadece bunlara da dayanması yeterli değildir. Aynı zamanda bu iki unsurun zaman dediğimiz risk unsuruyla da bağlantılı olması gerekir. Riske bağlı olması gerekir yani. Kumarda da emek olmadığı malum! Diğer taraftan ortaya bir sermaye konuluyor ama çok cüzi bir sermaye. Bu cüzi sermaye karşılığında astronomik bir kazanç elde ediliyor. Ortaya konulan sermaye onu karşılamıyor. Haram olmasının arkasındaki sebep de budur.
Milli Piyango alanların kahir ekseriyeti bunun haram olduğunun bilincinde! Yani bile bile inancının değerlerinden bir değerini değersizleştirmekte. Bu değer erozyonunu nedeni sizce nedir?
Değer meselesi konusunda şöyle diyebiliriz; piyangoyu alanlar Müslüman kimseler hem de piyangonun kumar olduğunu kumarın da haram olduğunu bilen insanlar. Bunu bilmelerine rağmen piyango alıyorlar, demek ki haram sözü onların üzerlerinde bir etki meydana getirmiyor. Bu da imani zafiyetten kaynaklanıyor. Hani İnfitar Suresinde geçiyor ya Cenabı Hak: Ey insan! Kerim olan Rabbine karşı seni aldatan (mağrur kılan) nedir? O (senin Rabbin) ki, seni yarattı, sonra seni sevva etti (dizayn etti), sonra da düzen üzere seni dengeli, sağlıklı kıldı. Dilediği surette (şekilde) seni terkip etti (farklı genetik şifreleri bir araya getirip (her insana) farklı suretler verdi). Hayır, bilâkis siz dini yalanlıyorsunuz. İnsanı yaratan, yaşatan, istediği gibi teşekkül ettiren Allah’a karşı nankörlük varsa burada ahireti inkar söz konusudur, değil mi. Din gününü inkar söz konusudur. Allah’a inanan, ahirete inanan işlemiş olduğu günahın karşılığında ceza göreceğini düşünen kimse kumar oynamaz. Piyango işine girmez. Ayet gayet açık! Ey iman edenler! (Aklı örten) içki (ve benzeri şeyler), kumar, dikili taşlar ve fal okları ancak, şeytan işi birer pisliktir. Onlardan kaçının ki kurtuluşa eresiniz, buyuruyor Cenabı Hak. Milyonlarca insanın aldığı bu piyango da kazanma ihtimali de çok düşük. Şimdi bir defa bu piyango insanın umudunu çalan bir iştir. İnsanlar bütün umutlarını oraya bağlıyorlar. Çıkmadığı zaman hayal kırıklığına uğruyorlar. İnsan umudunu Cenabı Hakka bağlamalıdır. Çünkü rızkı veren O’dur. Rızkın peşinde değil Rezzakın peşinden koşmak gerekir. Piyango alan kişi umutlarını bir kâğıda bağlıyor. Kâğıt kazanmayınca, rakamlar çıkmayınca ümitsizliğin içine gark oluyor. Cenabı Hak; Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin, diyor. Ama Allah’ın rahmeti haramda olmaz değil mi, kumarda olmaz. Bir yönüyle böyledir piyango.
Peki, ilgi çekmesine insanları kendine celb etmesine neden olan şey nedir?
Piyango insanları kolay yönden para kazanmaya sevk ediyor. Kısa yoldan, emek vermeden köşeyi dönmeye sevk ediyor. Aylık sabit bir geliri olan kimse emek vermeden astronomik bir kazanç elde eden adama bakıp ümitsizliğe düşüyor. İşin diğer bir boyutu da bu! Bir de bakıyorsunuz adam ‘’ Helal haram ver Allah’ım, senin kulun yer Allah’ım düşüncesine dalıyor.’’ Bu düşünceye sahip kişi kazancının da helal mi, haram mı olduğuna bakmıyor tabi. Bir de şöyle bir şey var: Şimdiye kadar kendisine piyangodan para çıkıp iflah olan, kendisine bu paranın mutluluk getirdiği bir adam yok! Haydan gelen huya gider diye bir söz var ya! Para emek harcanmadan geldiği için kişi parayı çarçur ediyor, har vurup harman savuruyor, ne kendisi bu paradan bir fayda görüyor ne de çevresi.
Bir haramın bile bile, isteyerek işlenmesi bu günahın küçümsendiğini göstermiyor mu, eğer böyle ise bu kimselerin dince durumu nedir?
Tabi Müslümanlığın şartları var. Nedir onlar: iman esasları, İslam esasları bir de büyük günahlar var. Bunlar İslam ile küfür arasındaki sınırlardır. Şimdi bir çizgi çizecek olursak çizginin sağ tarafında İslam, sol tarafında küfür olsun. İslam’dan çıkan küfre girer. İslam ile küfür arasındaki çizgide iman ile İslam’ın esasları ve büyük günahlar vardır. Bunlardan birini inkâr, istihfaf veya istihza kişiyi küfre götürür. Yalnız iki türlü küfür vardır. Birincisi küfrü iltizamidir. İkincisi küfrü lüzumidir. Birisinin yapmış olduğu davranıştan dolayı küfre girmesi ayrı bir şey, bizim ona kâfir dememiz ayrı bir şeydir! Eğer kişi oynadığı bu piyangoyu yani kumarı veya herhangi bir haramı inkâr ederken veya istihfaf ederken dinden çıkmayı kastederse buna küfrü iltizami denir. Küfrü iltizami ile küfre giren hem kâfir olur hem biz ona kâfir deriz. Ama maksadı küfre girmek değil, dinden çıkmak değilse bu küfrü lüzumi olur. Biz ona kâfir diyemeyiz ama Allah indinde kâfir olmuş olabilir. Kumarda böyle bir durum vardır.
Yılbaşı kutlamaları hakkında fikriniz nedir?
Öncelikle yılbaşı kutlamaları, yılın başına girişi kutlamak, yeni yıla girmeyi kutlamaktır özünde haram değildir. Çünkü haram da ikiye ayrılır. Haram liaynihi ve haram ligayrihi diye. Haram liaynihi zatında haram olan şeydir. Mesela domuz eti yemek, içki içmek, adam öldürmek, zina etmek, hırsızlık yapmak bunlar haram liaynihidir. Bayram gününde oruç tutmak ise haram ligayrihidir. Nedeni ise o gün oruç tutmak haram olduğu için haramdır. Oruç tutmak haddizatında haram olduğu için değil. Yılbaşı kutlamaları da böyledir. Yani, yılbaşı kutlamaları haddizatında haram olan bir şey değildir. Neden haramdır? Çünkü yılbaşı kutlayan kişiler kutlamayı içki içerek, kumar oynayarak, din dışı ve ahlak dışı davranışlar sergileyerek geçirdikleri için haramdır. Yoksa geçmiş yılın muhasebesini yapmak, yeni yıl için plan yapmak gibi bir düşünceyle kişinin yeni yılı karşılamasında bir sakınca yoktur. Buna dinin diyeceği bir şey yoktur. Dolayısıyla bir Müslümanın yılbaşını böyle karşılaması gerekir.
Peki, Müslümanlar yılbaşında neler yapabilir?
Geçen yılın maddi ve manevi yönden muhasebesi yapılmalıdır. Yeni yılı, geçen sene neler kaybettim, bu yıl geçen sene yaptığım hataları tekrar etmemek için neler yapmalıyım, maddi ve manevi kazançlarımı nasıl artırabilirim diye muhasebe-i nefis ile karşılamalıdır. Bireysel olarak yılbaşı gecesi evlerimizde Kuran okuyabiliriz. Veya insanların toplandığı yerlerde, camilerde bir araya gelip programlar yapabiliriz. Tövbe istiğfarda bulunabiliriz. Yeni yılın hayırlı, bereketli geçmesi için Allah’a dua edebilirler. Evde bulunan kardeşlerimiz gayri ihtiyari de olsa gayri İslami yılbaşı programlarının yapıldığı televizyon tuzağına düşmemek için çeşitli vakıfların o gece yaptıkları programlara katılabilirler. Mesela fetih coşkusu gibi!
